Xalqaro hamkorlik departamenti faoliyati to‘g‘risida
MA’LUMOTLAR
Departament tarixi. Buxoro davlat universitetining Xalqaro aloqalar bo‘limi 1992-yilda tashkil qilingan. Mamlakatimiz mustaqillikka erishganidan so‘ng, oliy ta’lim sohasida xorijning yetakchi ilm maskanlari bilan hamkorlikni rivojlantirish, talaba, professor-o‘qituvchilar hamda ilmiy tadqiqotchilar almashinuvini yo‘lga qo‘yish, ilm-fan sohasidagi zamonaviy tadqiqotlar bilan tanishishni kengaytirish alohida ustuvor yo‘nalish sifatida shakllandi.
BuxDUda Xalqaro aloqalar bo‘limini tashkil qilish hamda samarali faoliyatini yo‘lga qo‘yish universitetning o‘sha paytdagi rektori, akademik K.M.Muqimov hamda dosent Z.B.Toshovlar nomi bilan chambarchas bog‘liq. Aynan ularning sa’y-harakatlari bilan universitetning xalqaro hamkorligini rivojlantirishning ilk qadamlari qo‘yildi.
Bo‘lim tashkil qilinganidan so‘nggi ilk yillardayoq xorij universitetlari bilan tuzilgan shartnomalar hamda turli stipendiyalar tanlovlari doirasida talabalar hamda professor-o‘qituvchilarning Germaniya, Fransiya, Turkiya, AQSh va boshqa ko‘plab mamlakatlarga ta’lim va tadqiqot safarlari amalga oshirish yo‘lga qo‘yildi.
1994-yildan BuxDUda respublikamiz oliy ta’lim muassasalari o‘rtasida birinchilardan bo‘lib Yevropa Ittifoqining Tempus dasturi asosidagi loyihalar amalga oshirila boshlandi. Ushbu loyihalarning birinchisi Iqtisodiyot fakultetida o‘qitilayotgan fanlarning o‘quv rejalarini takomillashtirish, professor-o‘qituvchilar malakasini oshirishga qaratilgan bo‘lib, prof. B.N. Navro‘zzoda boshchiligidagi ushbu loyiha respublikamiz va universitetimizdagi ilk Tempus loyihalaridan biri sifatida tarixda qoldi. Loyiha doirasida erishilgan ijobiy natijalar keyingi loyihalarning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi uchun turtki bo‘ldi.
Ushbu yillarda BuxDU bilan hamkorlik qilinayotgan OTM va ilmiy markazlar geografiyasi kengayib borib, Germaniya, Fransiya, AQSh, Buyuk Britaniya, Belgiya, Gollandiya, Italiya, Irlandiya, Ispaniya, Slovakiya, Polsha, Yaponiya, Chexiya, Hindiston, Janubiy Koreya, Rossiya, Ukraina, Markaziy Osiyo universitetlari, mamlakatimizda faoliyat olib borayotgan elchixonalar, xalqaro tashkilotlar va jamg‘armalar (DAAD, Britaniya Kengashi, Germaniya texnik hamkorlik jamiyati, Toshiba jamg‘armasi, turli ilmiy tadqiqot markazlari, kutubxonalar kabi) bilan o‘zaro manfaatli aloqalar o‘rnatildi.
2000-yilda Misr elchixonasi bilan hamkorlikda “Misr madaniyati va arab tili markazi”, Italiya elchixonasi hamkorligida “Italyan tili va madaniyati markazi”, 2002-yilda Agrar fakultet qoshida AQShning Merilend universiteti bilan hamkorlikda “Ekstenshn servis” o‘quv-maslahat markazi, 2003-yilda Fransiyaning Parij Syud XI universiteti o‘quv-ilmiy markazi, 2004-yilda Koreya xalqaro hamkorlik agentligi KOICA bilan hamkorlikda “Koreys tili va informasion texnologiyalar markazi”, 2005-yilda Eron elchixonasi yordamida “Fors tili markazi”, 2007-yilda O‘zbek-Yapon inson resurslarini rivojlantirish markazi Buxoro filiali tashkil qilindi, 2011-yildan Ispaniya tashqi ishlar vazirligi bilan hamkorlikda ispan tilini o‘qitish yo‘lga qo‘yildi. Ushbu markazlarda ta’lim olgan talabalar xorijiy tillarni puxta egallash bilan bir qatorda, respublikamiz ijtimoiy-iqtisodiy hayotining turli jabhalarida muvaffaqiyatli faoliyat olib borishmoqda.
Hamkorlikda tashkil qilingan markazlar, xalqaro tashkilotlar bilan o‘rnatilgan aloqalar ta’lim va madaniyat sohasidagi hamkorlikni kuchayib bordi. Masalan, o‘z vaqtida “Italyan tili va madaniyati” markazida Massimo Toskani rahbarligida tashkil qilingan kichik truppa butun Markaziy Osiyo mamlakatlarida o‘z spektakllari bilan sayohatni amalga oshirildi, italyan yozuvchilarining bir qator asarlari respublikamizda ilk marotaba italyan tilidan o‘zbek tiliga tarjima qilindi. Ispan tilini o‘rgangan bir qancha talabalar ispan turistlarining mamlakatimizga oqimini ko‘paytirishga o‘z hissalarini qo‘shishdi.
2010-yillardan boshlab, universitet xalqaro aloqalari yangi sifat darajasiga ko‘tarildi. Buni avvalambor ta’lim sifatini oshirish, professor-o‘qituvchilar tarkibining kasbiy malakasi hamda ilmiy tadqiqot salohiyatini yuksaltirish qaratilgan hamkorlik va almashinuv dasturlari ijrosida ko‘rish mumkin.
Yevropa Komissiyasining Tempus dasturi loyihalari doirasida keng ko‘lamli ishlar olib borilgan. Universitetda ushbu loyihalarda tur loyihalardan 14 tasi amalga oshirilgan bo‘lib, universitet ushbu ko‘rsatkich bo‘yicha respublikamizda etakchi o‘rinlardan birini egallagan. Mazkur dasturning to‘rtinchi bosqichi (2007-2013) doirasida esa 9 ta loyiha amalga oshirilgan bo‘lib, BuxDU ushbu ko‘rsatkich bilan O‘zbekiston OTMlari orasida 1-o‘rinni egallagan.
Erasmus Mundus akademik almashinuv dasturi doirasida ham muayyan yutuqlarga erishilgan. 2014-yilda Yevropa Komissiyasi tomonidan ushbu dastur bo‘yicha e’lon qilingan hamda oliy ta’lim muassasalarining dasturdagi ishtiroklari bo‘yicha keltirilgan ma’lumotlarga ko‘ra, BuxDU 9 ta loyiha bilan O‘zbekistonda 1-chi, Markaziy Osiyoda 2-chi o‘rinni egallab, jahonda esa 10-12-o‘rinlarda bo‘lgan. Ushbu loyihalar bo‘yicha talaba, magistrant, ilmiy tadqiqotchi hamda professor-o‘qituvchilarning Yevropa Ittifoqining yetakchi universitetlari bilan akademik almashinuvlari yo‘lga qo‘yilgan bo‘lib, BuxDUning 50 dan ortiq vakili stipendiat bo‘lishgan.
2015-yildan boshlab kuchga kirgan Erasmus+ dasturi tanlovlari natijalariga ko‘ra, BuxDU vakillari ishtirokidagi oliy ta’limni takomillashtirishga qaratilgan 4 ta yangi loyiha, akademik almashinuvga doir 7 ta loyiha muvaffaqiyat qozonib, universitet yana bir marotaba respublikamizda eng yuqori o‘rinni egallagan. Erasmus+ dasturining yoshlar siyosatiga tegishli loyihalar tanlovida ham 1 ta yangi loyiha ham yutib olindiki, bu turdagi xalqaro loyiha mamlakatimizda ilk marotaba amalga oshirilgan edi. 2018-yil holatida BuxDU xorijning 30 ga yaqin universitet, ilmiy-markaz, fanlar akademiyalari bilan aloqalarni o‘rnatgan.
2023-yilda Xalqaro aloqalar bo‘limi BuxDU Xalqaro hamkorlik departamenti sifatida qayta tashkil etilgan.
Xalqaro bo‘lim boshlig‘i lavozimida ishlaganlar: Z.B. Toshov (1992-1997), A. Nurov (1997-1999), N. Sayfullaev (2000-2002), B. Mamajonov (2003), M.A. Oripov (2003-2005), Z.B. Toshov (2006-2007), A.T. Jo‘raev (2007-2012), S.S. Qurbonov (2012-2014), A.T. Jo‘raev (2014-2017), Sh.Sh. Sharopov (2017-2018), M.H. Qilichov (2018-2024). 2025-yil 6-martdan boshlab Xalqaro hamkorlik departamenti boshlig‘i Sh.X. Sharofiddinov faoliyat olib bormoqda.
Bo‘limning asosiy vazifalari qilib quyidagilar belgilangan:
Universitetda xalqaro hamkorlik aloqalariga tayangan holda xorijiy tillarni o‘rganish va o‘qitish borasida ham muayyan muvaffaqiyatlarga erishildi. BuxDU Britaniya Kengashi bilan hamkorlikda ingliz tilini eng yangi o‘quv dasturlari bilan o‘qitishga tayanadigan namunaviy talabalar guruhlarini yaratish loyihasida ishtirok etmoqda. Amalga oshirilayotgan ishlar holati bilan tanishish va baholash maqsadida taklif qilingan tashqi ekspertlar tomonidan BuxDU ushbu loyihada ishtirok etayotgan 18 ta OTM orasida etakchilardan biri ekanligini e’tirof etildi. Ayni paytda universitetda 15 ga yaqin darslar ingliz tilida o‘qitilmoqda.
Universitetlararo hamkorlikka alohida e’tibor berilmoqda. BuxDU bilan jahonning ko‘plab oliy ta’lim va ilmiy tadqiqot muassasalari o‘rtasida hamkorlik shartnomalari imzolangan. Masalan, “Turizm” kafedrasi bilan Ispaniyaning Valensiya politexnika universiteti “Turizm” kafedrasi o‘rtasidagi kelishuv doirasida turizmning turli yo‘nalishlarida hamkorlikda ilmiy ishlar olib borilmoqda. Kafedra tomonidan turizm va mehmondo‘stlik sohasida 100 dan ortiq nomdagi o‘quv-uslubiy adabiyotlarning elektron nusxalari qabul qilib olindi hamda ular o‘quv jarayonida qo‘llanib kelinmoqda. Shuningdek, Xorijiy tillar fakulteti tomonidan Germaniyaning O‘zbekistondagi elchixonasi hamda KNAUF kompaniyasi ko‘magida o‘zbek-nemis lug‘ati tayyorlandi. Ushbu lug‘at 80 mingdan ortiq terminni o‘z ichiga olib, bu sohada mamlakatimizda yaratilgan eng salmoqli lug‘atlardan biri bo‘ldi. Bunday tashabbuslar universitetning boshqa kafedralarida ham amalga oshirilmoqda.
Departament faoliyati raqamlarda:
Mustaqillik yillarida BuxDUda ko‘plab xorijlik talabalar ta’lim olishdi (2025-yil 1-choragida 26 nafar talaba o‘qimoqda), xorijlik professor-o‘qituvchilar talabalarga ta’lim berishdi (2025-yil 1-choragida 16 nafar xorijiy o‘qituvchi ishlamoqda), ko‘plab xorijiy delegatsiyalar tashrif buyurishdi. Professor-o‘qituvchilar, magistrantlar, talabalar, ilmiy tadqiqotchilarning ko‘plab xorij safarlari (2025-yil 1-choragida 31 ta xorijiy safar) tashkillashtirildi. Respublika va viloyatimizda o‘tkazilayotgan xalqaro tadbirlarda, masalan an’anaviy “Ipak va ziravorlar festivali”, “Xalqaro Ziyorat forumi” va boshqa tadbirlarning tashkiliy ishlarida universitet professor-o‘qituvchilari hamda talabalari faol ishtirok etib kelishmoqda.
Shuni alohida ta’kidlash joizki, xalqaro hamkorlik doirasida qo‘lga kiritilgan tajriba hamda takomillashtirilgan kasbiy mahorat o‘quv jarayoniga muvaffaqiyatli joriy qilinmoqda. Xorij universitetlarida malaka oshirgan professor-o‘qituvchilar tomonidan ko‘plab o‘quv-uslubiy adabiyotlar tayyorlangan bo‘lib, ta’lim berish va ta’limda sifatni ta’minlash borasidagi ilg‘or tajribadan foydalanish ishlari doimiy ravishda olib borilmoqda.
Ushbu natijalarga erishishning zamirida yurtboshimiz tomonidan tomonidan yaratib berilgan shart-sharoitlar, universitet rahbariyatining xalqaro hamkorlik aloqalarini qo‘llab-quvvatlashi hamda professor-o‘qituvchilar, ilmiy tadqiqotchilar va talabalarning BuxDU nomini xalqaro miqyosda o‘z yutuqlari orqali tanishtirishlaridagi sa’y-harakatlar yotadi.
